Unijne rozporządzenie, dotyczące przeciwdziałania wylesianiu (EUDR), które miało wejść w życie z końcem 2025 roku, zostanie ponownie przesunięte. Komisja Europejska potwierdziła, że planuje odroczyć obowiązek o kolejny rok – tym razem do grudnia 2026 r. To już druga taka decyzja, bo pierwotnie regulacje miały obowiązywać od końca 2024 roku.

Co to jest EUDR? To rozporządzenie nr 2023/1115 (EUDR), które zostało przyjęte w celu ograniczenia wylesiania i degradacji lasów na świecie. Firmy oraz rolnicy wprowadzający na unijny rynek towary takie jak soja, kawa, kakao, olej palmowy, kauczuk, drewno czy bydło będą musieli wykazać, że ich produkcja nie przyczyniła się do wycinki lasów po 31 grudnia 2020 roku.
Regulacje obejmują również produkty pochodne – czekoladę, meble czy wołowinę. Brak odpowiednich dokumentów będzie oznaczał, że dane towary nie trafią na rynek UE. Dla rolników w Polsce oznacza to konieczność udowodnienia, że hodowla bydła czy uprawa roślin paszowych odbywa się na terenach wolnych od wylesień.
Powodem zmiany terminu są przede wszystkim trudności techniczne. Jak podkreśla komisarz ds. środowiska Jessika Roswall, system informatyczny, który ma gromadzić i weryfikować dane dotyczące zgodności produktów, nie jest gotowy na pełne obciążenie. Problemy te mogłyby powodować niepewność zarówno dla władz krajowych, jak i przedsiębiorstw działających w globalnych łańcuchach dostaw.
W liście skierowanym do Parlamentu Europejskiego i duńskiej prezydencji w Radzie UE, Roswall wskazała, że system IT obsługujący proces certyfikacji wymaga dodatkowego czasu na dostosowanie. Zastrzeżenia dotyczące jego przepustowości zgłosił także rzecznik ds. handlu Komisji, Olof Gill, wskazując na ryzyko zakłóceń w działalności przedsiębiorstw.
Obawy nie ograniczają się wyłącznie do sfery technicznej. Według organizacji branżowych, takich jak FEFAC, rynek nie jest jeszcze przygotowany do pełnej realizacji wymogów. Problem jest szczególnie widoczny w przypadku soi, której podaż zgodna z EUDR jest wciąż zbyt niska, by pokryć unijne zapotrzebowanie, przekraczające 30 mln ton rocznie.
Przesunięcie terminu zostało przyjęte z ulgą przez część europosłów, w tym największą grupę w Parlamencie Europejskim – Europejską Partię Ludową. Zdaniem jej przedstawicieli, odroczenie da przedsiębiorstwom czas na przygotowanie się do nowych wymogów.
Jednocześnie nie brakuje głosów krytycznych. Christine Schneider, główna negocjatorka PE ds. EUDR, ocenia, że problemy rozporządzenia są głębsze i nie można ich rozwiązać jedynie poprzez okresy przejściowe. Postuluje wprowadzenie specjalnej kategorii dla regionów i produktów uznawanych za niskiego ryzyka, w tym dla państw członkowskich UE i Stanów Zjednoczonych.
Dla polskich rolników i firm dodatkowy rok oznacza więcej czasu na dostosowanie się do wymogów. Kluczową rolę w tym procesie ma odegrać Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, odpowiedzialna m.in. za generowanie danych geolokalizacyjnych działek rolnych i wsparcie w obsłudze unijnego systemu informatycznego.

Odroczenie nie rozwiązuje wyzwań związanych z globalną konkurencją. Polska, będąca jednym z największych producentów wołowiny w UE, obawia się, że liberalizacja handlu z krajami Mercosur w połączeniu z rygorystycznymi wymogami EUDR może osłabić pozycję rodzimych producentów na unijnym rynku.
Komisja Europejska zapowiada rozmowy z Parlamentem i Radą UE przed oficjalnym ogłoszeniem decyzji o przesunięciu. Niewykluczone jest także wprowadzenie uproszczeń w samym rozporządzeniu, aby zmniejszyć obciążenia administracyjne i ułatwić handel wewnątrz wspólnoty. FEFAC apeluje, by regulacje zostały włączone do szerszego pakietu uproszczeń, tak aby jednocześnie chronić lasy i nie destabilizować łańcuchów dostaw żywności i pasz. Branża podkreśla, że bez elastycznych rozwiązań unijny sektor hodowlany może stanąć przed poważnym kryzysem surowcowym.
Opracowanie: IBIMS Green na podstawie informacji z euroactiv.pl oraz z oświadczenia publicznego European Feed Manufacturers’ Federation